NASSAU, LUKSEMBURG
książęta nassauscy z Usingen, ksiażęta Nassau
	Walrad (Metz 25.II.1635, +Roermond, Limburgia 17.X.1702) hrabia nassauski z Usingen 1659-1688, książę 1688-1702* Przedstawiciel starszej (walramskiej) linii rodu nassauskiego, syn Wilhelma Ludwika hrabiego nassauskiego z Usingen.
	Wilhelm Henryk I (’s-Hertogenbosch 2.V.1684, +Usingen 14.II.1718) książę nassauski z Usingen 1702-1718* Syn poprzedniego,
	Karol (Usingen 31.XII.1712, +zamek Biebrich, k.Wiesbaden 21.VI.1775) książę nassauski z Usingen 1718-1775* Syn poprzedniego,
	Karol Wilhelm (Usingen 9.XI.1735, +zamek Biebrich, k.Wiesbaden 17.V.1803) książę nassauski z Usingen 1775-1803* Syn poprzedniego,
	Fryderyk August (Usingen 23.IV.1738, +zamek Biebrich, k.Wiesbaden 24.III.1816) książę nassauski z Usingen 1803-1816, książę Nassau 1806-1816* Brat poprzedniego, służył w armii cesarskiej, gdzie w 1790 r. otrzymał stopień feldmarszałka. W 1803 r. objął rządy w księstwie Nassau-Usingen po bezpotomnej śmierci starszego brata. Pod naciskiem cesarza Napoleona I zgodził się na połączenie księstw Nassau-Usingen i Nassau-Weilburg w jedno księstwo Nassau. Księstwo miało być rządzone przez Fryderyka Augusta oraz jego kuzyna Fryderyka Wilhelma z Weilburg jako współregenta. Ponieważ synowie księcia zmarli w dzieciństwie zgodził się on, że po jego śmierci złączone księstwo będzie dziedziczone przez potomków kuzyna Fryderyka Wilhelma. Po klęsce Napoleona w bitwie pod Lipskiem w 1813 r. książę dołączył do koalicji antyfrancuskiej. Jego żołnierze walczyli w 1814 r. w bitwie pod Waterloo. Na Kongresie Wiedeńskim w 1815 r. zostało potwierdzone połączenie księstw Nassau-Usingen i Nassau-Weilburg w jeden organizm polityczny. Fryderyk August był władcą oświeconym, który wprowadził liberalne reformy, między innymi wolność prasy oraz zniesienie przywilejów podatkowych dla szlachty.
książęta nassauscy z Saarbrücken
	Wilhelm Henryk II (Usingen 6.III.1718, +Saarbrücken 24.VII.1768) książę nassauski z Saarbrücken 1735-1768* Przedstawiciel starszej (walramskiej) linii rodu nassauskiego, syn Wilhelma Henryka I księcia nassauskiego z Usingen.
	Ludwik (Saarbrücken 3.I.1745, +Aschaffenburg, Bawaria 2.III.1794) książę nassauski z Saarbrücken 1768-1794* Syn poprzedniego,
	Henryk Ludwik (Saarbrücken 9.III.1768, +Cadolzburg, Bawaria 27.IV.1797) książę nassauski z Saarbrücken 1794-1797* Syn poprzedniego, od śmierci ojca w 1794 r. był władcą jedynie tytularnym, ponieważ od 1793 r. księstwo było okupowane przez Francuzów.
książęta nassauscy z Weilburga, książęta Nassau, wielcy książęta Luksemburga
	Jan Ernest (Weilburg 13.VI.1664, +Heidelberg 27.II.1719) hrabia nassauski z Weilburga 1675-1688, książę 1688-1719* Przedstawiciel starszej (walramskiej) linii rodu nassauskiego, syn Fryderyka hrabiego nassauskiego z Weilburga.
	Karol August (Weilburg 17.IX.1685, +Weilburg 9.XI.1753) książę nassauski z Weilburga 1719-1753* Syn poprzedniego,
	Karol Krystian (Weilburg 16.I.1735, +klasztor Münster-Dreisen k.Dreisen 9.XI.1788) książę nassauski z Weilburga 1753-1788* Syn poprzedniego,
	Fryderyk Wilhelm (Haga 25.X.1768, +Weilburg 9.I.1816) książę nassauski z Weilburga 1788-1816, książę Nassau 1806-1816* Kuzyn poprzedniego, syn Karola Krystiana księcia nassauskiego z Weilburga. W 1788 r. po śmierci ojca objął rządy w księstwie. W 1806 r. cesarz Napoleon I wymusił na nim i jego kuzynie Fryderyku Auguście z Usingen połączenia ich księstw w jeden organizm polityczny nazwany księstwem Nassau. Władzę w księstwie miał sprawować Fryderyk August z Fryderykiem Wilhelmem jako współregentem. Brak męskich potomków Fryderyka Augusta sprawiło, że księstwo Nassau miało być dziedziczone przez przedstawicieli gałęzi z Weilburg. Fryderyk Wilhelm zmarł przed swoim starszym kuzynem, na skutek nieszczęśliwego upadku ze schodów w zamku Weilburg.
	Wilhelm I (Kirchheimbolanden k.Kaiserslautern 14.VI.1792, +Bad Kissingen, Bawaria 20.VIII.1839) książę Nassau 1816-1839* Syn poprzedniego, z uwagi na brak męskiego potomka Fryderyka Augusta był przygotowywany na następcę tronu w księstwie Nassau. W 1814 r. brał udział w bitwie przeciw wojskom francuskim pod Waterloo. W 1816 r. po śmierci ojca oraz jego kuzyna Fryderyka Augusta objął samodzielnie władzę w księstwie Nassau.
	Adolf I (zamek Biebrich, k.Wiesbaden 24.VII.1817, +zamek Hohenburg, Bawaria 17.XI.1905) książę Nassau 1839-1866, wielki książę Luksemburga 1890-1905* Syn poprzedniego, po śmierci którego w 1839 r. objął rządy w księstwie Nassau. Za jego panowania stolicą państwa stało się Wiesbaden. Prowadził politykę konserwatywną, niezbyt popularny wśród poddanych. W 1866 r. w czasie konfliktu zbrojnego pomiędzy Prusami i Austrią opowiedział się po stronie tej drugiej. Po klęsce Austriaków został pozbawiony tronu, a księstwo stało się częścią królestwa Prus. W ciągu kilku miesięcy 1889 i 1890 r. pełnił urząd księcia-regenta Luksemburga. Po zerwaniu unii personalnej pomiędzy Holandią a Luksemburgiem w 1890 r. został wybrany w wieku 73 lat na władcę tego księstwa.
	Wilhelm IV (zamek Biebrich, k.Wiesbaden 22.IV.1852, +zamek Berg 25.II.1912) wielki książę Luksemburga 1905-1912* Syn poprzedniego, dzieciństwo spędził w rodzinnym księstwie Nassau. Po aneksji kraju przez Prusy służył w cesarskiej armii austriackiej. Jako protestant poślubił w 1893 r. będącą wyznania katolickiego, księżniczkę portugalską Marię Annę de Bragança. Z tego małżeństwa pochodziło sześć córek. Brak męskiego potomka spowodowało konieczność wprowadzenia zmiany w konstytucji Luksemburga w zakresie dziedziczenia tronu. Na następczynię Wilhelma została desygnowana jego najstarsza córka Maria Adelajda.
	Maria Adelajda (zamek Berg 14.VI.1894, +zamek Hohenburg, Bawaria 24.I.1924) wielka księżna Luksemburga 1912-1919* Córka poprzedniego, uznana w 1907 r. za następczynię ojca na tronie Luksemburga. Zwolenniczka władzy autokratycznej, uważała się za monarchinie "z Bożej łaski". Interesowała się polityką często ingerując w sprawy państwa, co stało się przyczyną jej niepopularności. W czasie I wojny światowej utrzymywała przyjazne stosunki z Niemcami okupującymi Luksemburg. Przyczyniło się to po zakończeniu wojny do nasilenia krytyki jej polityki, kryzysu zaufania wobec monarchii, a w efekcie abdykacji księżnej. Po zrzeczeniu się tronu Maria Adelajda wstąpiła w 1920 r. do zakonu Karmelitanek w Modenie, a później przeniosła się do zgromadzenia Małych Sióstr Ubogich w Rzymie, przyjmując imię Marii Ubogich. Wystąpiła z zakonu na skutek pogorszenia stanu zdrowia, zamieszkała na zamku Hohenburg w Bawarii będącego własnością jej rodziny, gdzie zmarła na grypę w 1924 r.
	Karolina (Charlotta) (zamek Berg 23.I.1896, +Fischbach 9.VII.1985) wielka księżna Luksemburga 1919-1964* Siostra poprzedniej, po której abdykacji objęła tron Luksemburga. W przeciwieństwie do starszej siostry zdecydowała nie wtrącać się w sprawy polityki państwa. Jeszcze w 1919 r. odbyło się referendum ludności, które zadecydowało o utrzymaniu monarchii w państwie. Uchwalona nowa konstytucja znacznie ograniczyła rolę władcy. W 1935 r. Charlotta sprzedała swoje niemieckie dobra, zamki w Weilburg i w Biebrich koło Wiesbaden W czasie II wojny światowej Luksemburg był okupowany przez Niemców, a księżna przebywała na wygnaniu najpierw we Francji, a później w Wielkiej Brytanii, a także w USA oraz Kanadzie. Po zakończeniu wojny księżna powróciła do kraju, a w 1964 r. abdykowała na rzecz syna Jana, którego miała z księciem Feliksem de Bourbon-Parma.
książęta nassauscy z Siegen - gałąź starsza (katolicka)
	Jan Franciszek Dezydery (Nozeroy, Franche-Comte 28.VII.1627, +Roermond, Limburgia 17.XII.1699) hrabia nassauski z Siegen 1638-1652, książę 1652-1699* Przedstawiciel młodszej (ottońskiej) linii rodu nassauskiego, syn Jana VIII hrabiego nassauskiego z Siegen.
	Wilhelm Hiacynt (Bruksela 3.IV.1667, +Hadamar 18.II.1743) książę nassauski z Siegen 1699-1707* Syn poprzedniego,
książęta nassauscy z Siegen - gałąź młodsza (protestancka)
	Jerzy Fryderyk (Dillenburg 23.II.1606, +Bergen op Zoom 5.IV.1674) hrabia nassauski z Siegen 1638-1664, książę 1664-1674* Przedstawiciel młodszej (ottońskiej) linii rodu nassauskiego, syn Jana VII hrabiego nassauskiego z Siegen.
	Jan Maurycy (Dillenburg 17.VII.1604, +Berg und Tal 20.XII.1679) książę nassauski z Siegen 1674-1679* Brat poprzedniego,
	Wilhelm Maurycy (Terborg, Geldria 18.I.1649, +Siegen 23.I.1691) książę nassauski z Siegen 1679-1691* Bratanek poprzedniego, syn Henryka II hrabiego nassauskiego z Siegen.
	Fryderyk Wilhelm I Adolf (Siegen 20.II.1680, +Siegen 13.II.1722) książę nassauski z Siegen 1691-1722* Syn poprzedniego,
	Fryderyk Wilhelm II (Siegen 11.XI.1706, +Siegen 11.XI.1734) książę nassauski z Siegen 1722-1734* Syn poprzedniego,
książęta nassauscy z Dillenburga
	Ludwik Henryk (Saarbrücken 9.V.1594, +Dillenburg 12.VII.1662) hrabia nassauski z Dillenburga 1623-1654, książę 1654-1662* Przedstawiciel młodszej (ottońskiej) linii rodu nassauskiego, syn Jerzego hrabiego nassauskiego z Beilstein.
	Henryk (Dillenburg 28.VIII.1641, +zamek Ludwigsbrunn 18.IV.1701) książę nassauski z Dillenburga 1662-1701* Wnuk poprzedniego, syn Jerzego Ludwika księcia nassauskiego z Dillenburga.
	Wilhelm II (Dillenburg 28.VIII.1670, +Dillenburg 21.IX.1724) książę nassauski z Dillenburga 1701-1724* Syn poprzedniego,
	Krystian (Dillenburg 12.VIII.1688, +Strassebersbach k.Dietzhölztal, Hesja 28.VIII.1739) książę nassauski z Dillenburga 1724-1739* Brat poprzedniego,
książęta nassauscy z Dietz
	Wilhelm Fryderyk (Arnheim 7.VIII.1613, +Leeuwarden 31.X.1664) hrabia nassauski z Dietz 1640-1654, książę 1654-1664* Przedstawiciel młodszej (ottońskiej) linii rodu nassauskiego, syn Ernesta Kazimierza hrabiego nassauskiego z Dietz.
	Henryk Kazimierz II (Haga 18.I.1657, +Leeuwarden 25.III.1696) książę nassauski z Dietz 1664-1696* Syn poprzedniego,
	Jan Wilhelm Friso (Dessau 4.VIII.1687, +k.Moerdijk, Brabancja Pn. 14.VII.1711) książę nassauski z Dietz, namiestnik Fryzji i Groningen 1696-1711, książę Oranii (Orange), hrabia Vianden i baron Bredy 1702-1711* Syn poprzedniego,
	Wilhelm IV (*Leeuwarden 1.IX.1711, +Huis ten Bosch k.Hagi 22.X.1751) książę Oranii (Orange), hrabia Vianden i baron Bredy 1711-1751, namiestnik Fryzji i Groningen 1711-1747, Geldrii 1722-1747, Holandii, Zelandii, Utrechtu i Overijssel 1747, Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów 1747-1751, książę nassauski z Dietz, z Hadamar i Dillenburg 1739-1751, z Siegen 1743-1751 Syn poprzedniego, urodził się jako pogrobowiec sześć tygodni po śmierci swojego ojca. Odziedziczył księstwo Nassau-Dietz oraz tytuły namiestnika (stadhoudera) niderlandzkich prowincji Fryzji, Groningen i Geldrii. W miarę wymierania poszczególnych gałęzi dynastii nassauskiej przyłączył w 1739 r. Hadamar i Dillenburg, a w 1743 r. Siegen. W 1747 r. został zatwierdzony jako dziedziczny namiestnik (stadhouder) Zjednoczonych Prowincji Niderlandów.
	Wilhelm V "Batavus" (Haga 8.III.1748, +Brunszwik 9.IV.1806) książę Oranii (Orange) oraz nassauski z Dietz i Dillenburg 1751-1806, namiestnik Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów 1751-1795* Syn poprzedniego, został namiestnikiem państwa po śmierci ojca w 1751 r., ale faktyczne rządy objął dopiero po uzyskaniu pełnoletniości w 1766 r. Podczas amerykańskiej wojny o niepodległość Holandia zachowała neutralność, ale Wilhelm stojąc na czele proangielskiej frakcji w parlamencie blokował pomoc dla walczących kolonii. Polityka neutralności doprowadziła do czwartej wojny angielsko-holenderskiej prowadzonej w latach 1780-84. Wojna zakończona porażką Holendrów, utratą kolonii Nagapatnam w Indiach oraz uznaniem praw Anglików do prowadzenia wolnego handlu z częścią Holenderskich Indii Wschodnich. Na skutek przegranej wojny oraz nieudolnych rządów Wilhelma w kraju powstała silna opozycja. W 1793 r. książę przyłączył się do I koalicji antyfrancuskiej, a w efekcie działań wojennych terytorium jego państwa zostało zajęte przez armię rewolucyjną. Po zajęciu Niderlandów przez Francuzów władca udał się na emigrację, z której już nie powrócił.
książęta nassauscy z Hadamar
	Jan Ludwik (Dillenburg 6.VIII.1590, +Hadamar 10.III.1653) hrabia nassauski z Hadamar 1606-1650, książę 1650-1653* Przedstawiciel młodszej (ottońskiej) linii rodu nassauskiego, syn Jana VI hrabiego nassauskiego z Dillenburga i Beilstein.
	Maurycy Henryk (Hadamar 23.IV.1626, +Hadamar 24.I.1679) książę nassauski z Hadamar 1653-1679* Syn poprzedniego,
	Franciszek Aleksander (Hadamar 27.I.1674, +Hadamar 27.V.1711) książę nassauski z Hadamar 1679-1711* Syn poprzedniego,
NIDERLANDY, HOLANDIA
książęta Oranii, namiestnicy (stadhouderzy) Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów
	Rene (Breda 5.II.1519, +Saint Dizier, Szampania 18.VII.1544) książę Oranii (Orange) 1530-1544, hrabia Vianden i baron Bredy 1538-1544, namiestnik Holandii, Zelandii i Utrechtu 1540-1544, Geldrii 1543-1544* Przedstawiciel młodszej (ottońskiej) linii rodu nassauskiego, syn Henryka III hrabiego nassauskiego z Dillenburga, barona Bredy.
	Wilhelm I "Milczący" (Dillenburg 24.IV.1533, +Delft 10.VII.1584) książę Oranii (Orange), hrabia Vianden i baron Bredy 1544-1584, namiestnik Holandii, Zelandii i Utrechtu 1559-1567 i 1572-1584, Overijssel, Fryzji i Groningen 1580-1584 Kuzyn poprzedniego, syn Wilhelma I "Bogatego"* hrabiego nassauskiego z Dillenburga. W 1544 r. po nagłej śmierci Rene odziedziczył księstwo Oranii (Orange) w południowej Francji. Pierwotnie pozostawał w służbie hiszpańskich Habsburgów, władających Niderlandami. W 1555 r. zasiadł z ramienia króla Filipa II w niderlandzkiej Radzie Stanu, w 1559 r. został mianowany namiestnikiem (stadhouderem) Holandii, Zelandii i Utrechtu. Wkrótce dołączył do malkontentów niezadowolonych z autokratycznych rządów hiszpańskich oraz prześladowania holenderskich protestantów. W 1567 r. król Hiszpanii dążąc do zdławienia opozycji przeciw swoim rządom mianował namiestnikiem Niderlandów Ferdynanda Alvarez de Toledo księcia Alby. Okrutne rządy nowego namiestnika wywołały zdecydowane protesty, a w efekcie doprowadziły w 1568 r. do wybuchu wojny zwanej osiemdziesięcioletnią. Wilhelm pozbawiony stanowiska stadhoudera wycofał się początkowo do swoich posiadłości na terenie Niemiec, by powrócić w 1572 r. i podjąć walkę z Hiszpanami. Dzięki pomocy Francji udało mu się opanować północną, protestancką część Niderlandów, gdzie wybrano go na namiestnika (stadhoudera) prowincji : Holandii, Zelandii i Utrechtu, a później również Overijssel, Fryzji i Groningen. W 1579 r. w Utrechcie została podpisana unia jednocząca północne protestanckie prowincje Niderlandów, w których w 1581 r. nastąpiła detronizacja hiszpańskich Habsburgów. Wilhelm zginął na schodach zamku w Delft zastrzelony przez katolickiego fanatyka Baltazara Gerarda, zwolennika króla Hiszpanii Filipa II. Książę był założycielem gałęzi orańskiej swojego rodu, wygasłej w 1702 r. wraz ze śmiercią jego prawnuka Wilhelma III, namiestnika Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów oraz króla Anglii i Szkocji.
	Filip Wilhelm (Buren, Geldria 19.XII.1554, +Bruksela 20.II.1618) książę Oranii (Orange), hrabia Vianden i baron Bredy 1584-1618* Syn poprzedniego,
	Maurycy (*Dillenburg 13/14.XI.1567, +Haga 23.IV.1625) namiestnik Holandii i Zelandii 1585-1625, Overijssel 1589-1625, Geldrii i Utrechtu 1590-1625, Groningen i Drenthe 1620-1625, książę Oranii (Orange), hrabia Vianden i baron Bredy 1618-1625 Brat poprzedniego, objął stanowisko namiestnika (stadhoudera) Holandii i Zelandii po zamordowaniu ojca w 1584 r. Znacznie rozszerzył granice państwa, w którym sprawował włądzę. W latach 1590-1620 został namiestnikiem (stadhouderem) Geldrii, Overijssel, Utrechtu, Groningen i Drenthe, a w 1618 r. po śmierci starszego brata Filipa Wilhelma odziedziczył także księstwo Oranii. Maurycy kontynuował walkę Holendrów z Hiszpanami w okresie trwania wojny osiemdziesięcioletniej, odnosząc szereg sukcesów militarnych.
	Fryderyk Henryk (Delft 29.I.1584, +Haga 14.III.1647) książę Oranii (Orange), hrabia Vianden, baron Bredy,* namiestnik Holandii, Zelandii, Utrechtu, Geldrii i Overijssel 1625-1647 Brat poprzedniego, urodzony ledwie pół roku przed śmiercią ojca, w młodym wieku odebrał podobnie jak starszy brat Maurycy wykształcenie wojskowe. W 1625 r. został namiestnikiem Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów, czyli : Holandii, Zelandii, Geldrii, Overijssel i Utrechtu. Pozostałe prowincje niderlandzkie, nad którymi sprawował rządy jego brat Maurycy, Groningen i Drenthe przypadły kuzynowi Ernestowi Kazimierzowi I hrabiemu nassauskiemu na Dietz. Fryderyk Henryk był doskonałym politykiem i wodzem, w okresie jego 22 letnich rządów państwo przeżywało lata świetności, zwane "złotym wiekiem republiki". W tym okresie miały miejsce wielkie zwycięstwa militarne na lądzie i morzu, ekspansja handlowa, kolonialna oraz rozwój literatury i sztuki holenderskiej.
	Wilhelm II (Haga 27.V.1626, +Haga 6.XI.1650) książę Oranii (Orange), hrabia Vianden, baron Bredy,* namiestnik Holandii, Zelandii, Utrechtu, Geldrii i Overijssel 1647-1650 Syn poprzedniego, w wieku 15 lat poślubił Marię Henriettę córkę Karola I Stuarta, króla Anglii i Szkocji. Na czasy jego krótkich rządów przypadało zakończenie wojny osiemdziesięcioletniej prowadzonej z Hiszpanią w latach 1568-1648. Wspomniana wojna oraz wojna trzydziestoletnia tocząca się na terenie Niemiec zakończyły się zawarciem traktatu pokojowego w Münster. Na jego mocy ostatecznie uznano niepodległość Zjednoczonych Prowincji Niderlandów, które od tego czasu przestały być częścią Rzeszy Niemieckiej. Wilhelm II zmarł na ospę po zaledwie trzyletnim sprawowaniu rządów.
	Wilhelm III (Haga 14.XI.1650, +Londyn 8.III.1702) książę Oranii (Orange), hrabia Vianden i baron Bredy 1650-1702,* namiestnik Holandii i Zelandii 1672-1702, Utrechtu 1674-1702, Geldrii i Overijssel 1675-1702, król Anglii, Szkocji i Irlandii 1689-1702 Syn poprzedniego, urodzony jako pogrobowiec, w związku z czym nie odziedziczył po ojcu stanowiska namiestnika (stadhoudera). Do czasu osiągnięcia pełnoletności opiekę nad nim sprawowali matka Maria Henrietta, babka hrabina Amalia von Solms-Braunfeld oraz wuj książę Fryderyk Wilhelm Hohenzollern, elektor brandenburski, będący mężem ciotki Ludwiki Henrietty von Nassau. W latach 1659-66 Wilhelm pobierał nauki na uniwersytecie w Lejdzie. Podejmował starania o uzyskanie tytułu namiestnika Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów, co zakończyło się sukcesem w 1672 r. Wówczas wybuchła III wojna angielsko-holenderska, a Francja sprzymierzona z Anglią uderzyła na Niderlandy i opanowała większą część kraju. Rządząca partia republikańska utraciła władzę na rzecz stronnictwa orańskiego, które oddało rządy namiestnicze w ręce Wilhelma. W 1674 r. wojnę zakończyło podpisanie traktatu pokojowego w Westminster, w którym Holendrzy utrzymali państwo w dotychczasowych granicach, jednak zrzekli się na rzecz Anglii kolonii w Ameryce Północnej. Pokój został umocniony małżeństwem Wilhelma z Marią Stuart, bratanicą króla Anglii i Szkocji Karola II, a córką przyszłego króla Jakuba II. W 1685 r. po śmierci Karola II trony Anglii i Szkocji przypadły teściowi Wilhelma. Nowy król będący zwolennikiem katolicyzmu i postrzegany jako sojusznik króla Francji Ludwika XIV szybko wzbudził niechęć poddanych. W 1688 r. wysłali list do Wilhelma z prośbą, aby przybył i obalił Jakuba. Książę ogłosił, że wyprawia się do Anglii, aby bronić religii protestanckiej oraz wolności Parlamentu. Poparcia Wilhelmowi udzieliła armia i flota oraz liczni lordowie świeccy i duchowni. Jakub został schwytany i osadzony w areszcie, z którego udało mu się zbiec. Ucieczka króla została potraktowana jako abdykacja, a na tron Anglii i Szkocji zostali powołani Wilhelm III i jego żona Maria. W latach 1689-90 trwały zakończone sukcesem walki w Szkocji oraz Irlandii ze zwolennikami zdetronizowanego króla Jakuba. W okresie swojego panowania Wilhelm prowadził wojnę z Francją, zakończoną w 1697 r. pokojem w Rijswijk. Na jego mocy Przywrócono status quo w koloniach między Anglią i Francją, Holendrzy uzyskali prawo do utrzymywania garnizonów w kilku belgijskich twierdzach, natomiast Ludwik XIV obiecał nie popierać pretensji do tronu zdetronizowanego Jakuba. W 1701 r. wybuchła kolejna wojna z Francją zwana wojną o sukcesję hiszpańska. Wilhelm nie dożył jej zakończenia, zmarł na zapalenie płuc, którego nabawił się po tym jak złamał nogę spadając z konia.
	Jan Wilhelm Friso (Dessau 4.VIII.1687, +k.Moerdijk, Brabancja Pn. 14.VII.1711) książę nassauski z Dietz, namiestnik Fryzji i Groningen 1696-1711, książę Oranii (Orange), hrabia Vianden i baron Bredy 1702-1711* Kuzyn poprzedniego, potomek Jana VI "Starszego" hrabiego nassauskiego z Dillenburga, brata Wilhelma I "Milczącego".
	Wilhelm IV (Leeuwarden 1.IX.1711, +Huis ten Bosch k.Hagi 22.X.1751) książę Oranii (Orange), hrabia Vianden i baron Bredy 1711-1751, namiestnik Fryzji i Groningen 1711-1747, Geldrii 1722-1747, Holandii, Zelandii, Utrechtu i Overijssel 1747,* Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów 1747-1751, książę nassauski z Dietz, z Hadamar i Dillenburg 1739-1751, z Siegen 1743-1751 Syn poprzedniego, urodził się jako pogrobowiec sześć tygodni po śmierci swojego ojca. Odziedziczył księstwo Nassau-Dietz oraz tytuły namiestnika (stadhoudera) niderlandzkich prowincji Fryzji, Groningen i Geldrii. W miarę wymierania poszczególnych gałęzi dynastii nassauskiej przyłączył w 1739 r. Hadamar i Dillenburg, a w 1743 r. Siegen. W 1747 r. został zatwierdzony jako dziedziczny namiestnik (stadhouder) Zjednoczonych Prowincji Niderlandów.
	Wilhelm V "Batavus" (Haga 8.III.1748, +Brunszwik 9.IV.1806) książę Oranii (Orange) oraz nassauski z Dietz i Dillenburg 1751-1806, namiestnik Republiki Zjednoczonych Prowincji Niderlandów 1751-1795* Syn poprzedniego, został namiestnikiem państwa po śmierci ojca w 1751 r., ale faktyczne rządy objął dopiero po uzyskaniu pełnoletniości w 1766 r. Podczas amerykańskiej wojny o niepodległość Holandia zachowała neutralność, ale Wilhelm stojąc na czele proangielskiej frakcji w parlamencie blokował pomoc dla walczących kolonii. Polityka neutralności doprowadziła do czwartej wojny angielsko-holenderskiej prowadzonej w latach 1780-84. Wojna zakończona porażką Holendrów, utratą kolonii Nagapatnam w Indiach oraz uznaniem praw Anglików do prowadzenia wolnego handlu z częścią Holenderskich Indii Wschodnich. Na skutek przegranej wojny oraz nieudolnych rządów Wilhelma w kraju powstała silna opozycja. W 1793 r. książę przyłączył się do I koalicji antyfrancuskiej, a w efekcie działań wojennych terytorium jego państwa zostało zajęte przez armię rewolucyjną. Po zajęciu Niderlandów przez Francuzów władca udał się na emigrację, z której już nie powrócił.
książęta Niderlandów, królowie Zjednoczonych Niderlandów i Holandii
	Wilhelm I (Huis ten Bosch k.Hagi 24.VIII.1772, +Berlin 12.XII.1843) książę Oranii (Orange) i nassauski z Dietz 1806-1815, książę Niderlandów* (jako Wilhelm VI) 1814-1815, król Zjednoczonych Niderlandów 1815-1830, król Holandii 1830-1840, wielki książę Luksemburga 1815-1840, książę Limburga 1839-1840 Syn poprzedniego, w 1790 r. objął urząd gubernatora Bredy i uzyskał stopień generała piechoty. W młodości blisko związany z dworem pruskim, w 1791 r. poślubił Fryderykę Ludwikę córkę Fryderyka Wilhelma II. Po zajęciu Niderlandów przez Francuzów w 1795 r. udał się wraz z ojcem na emigrację do Wielkiej Brytanii, a następnie przebywał w Nimczech, w Berlinie i Fuldzie. W 1802 r. ojciec przekazał mu we władanie księstwo Fuldy i hrabstwo Corvey. W 1806 r. po śmierci ojca został tytularnym księciem Oranii oraz objął władzę w dziedzicznym księstwie Nassau-Dietz, jednak jeszcze w tym samym roku został pozbawiony swoich posiadłości przez Napoleona I. W latach 1806-07 służył w armii pruskiej w randze generała, a w 1809 r. został feldmarszałkiem-lejtnantem armii austriackiej. W 1813 r. udał się ponownie do Wielkiej Brytanii, a po powrocie do kraju został w 1814 r. ogłoszony w Antwerpii księciem Niderlandów. W następstwie postanowień kongresu wiedeńskiego z 1815 r. Wilhelm został królem państwa Zjednoczonych Niderlandów obejmującego Holandię, Belgię oraz Luksemburg. Jednocześnie zrezygnował na rzecz Prus ze swoich niemieckich posiadłości. Konflikty językowe oraz wyznaniowe pomiędzy Holendrami a Belgami doprowadziły w 1830 r. do wybuchu powstania, w efekcie którego nastąpiło usamodzielnienie się Belgii jako odrębnego królestwa. W 1831 r. Wilhelm podjął próbę odzyskania władzy nad Belgią, która z uwagi na interwencję Francji zakończyła się niepowodzeniem. Utrata prowincji belgijskich oraz skłonności króla do absolutystycznego sprawowania rządów wywołały niezadowolenie w kraju, a w efekcie abdykację Wilhelma na rzecz syna.
	Wilhelm II (Haga 6.XII.1792, +Tilburg, Brabancja 17.III.1849) król Holandii, wielki książę Luksemburga 1840-1849,* tytularny książę Oranii (Orange) 1815-1840 Syn poprzedniego, kształcił się w akademii wojskowej w Berlinie oraz na uniwersytecie w Oksfordzie. W latach 1811-13 służył w randze pułkownika w armii brytyjskiej walczącej w Hiszpanii przeciwko Francuzom. W 1813 r. został następcą tronu księstwa Niderlandów i uzyskał stopień generała piechoty w wojsku holenderskim. W 1814 r. pełnił urząd komisarza generalnego (ministra wojny) oraz generalnego inspektora sił zbrojnych. Po wstąpieniu ojca na tron otrzymał tytuł księcia Oranii przysługujące odtąd następcy tronu holenderskiego. W 1815 r. brał udział po stronie brytyjskiej w bitwie pod Waterloo, w 1817 r. zrezygnował ze stanowiska ministra wojny i generalnego inspektora sił zbrojnych. W latach 1829-30 piastował urząd premiera rządu królewskiego. Od 1830 r. był wodzem naczelnym niderlandzkich sił zbrojnych, a w 1831 r. otrzymał stopień feldmarszałka. W 1839 r. zrezygnował z funkcji głównodowodzącego, a po abdykacji ojca w 1840 r. został królem Holandii i wielkim księciem Luksemburga. Ustabilizował finanse państwowe, skłaniał się w kierunku konserwatyzmu, dopiero wobec pogłębiającego się kryzysu gospodarczego oraz ruchów rewolucyjnych w lutym i marcu 1848 r. w Paryżu i Niemczech zgodził się na liberalizację konstytucji.
	Wilhelm III (Bruksela 19.II.1817, +pałac Het Loo k.Apeldoorn 23.XI.1890) król Holandii i wielki książę Luksemburga 1849-1890,* tytularny książę Oranii (Orange) 1840-1849 Syn poprzedniego, służył w wojsku niderlandzkim, w 1828 r. otrzymał stopień pułkownika piechoty. Od 1838 r. zasiadał w Radzie Stanu Niderlandów. Po objęciu tronu przez ojca w 1840 r. został następcą tronu i otrzymał tytuł księcia Oranii i awansował do stopnia generała-lejtnanta piechoty. Wstąpił na tron po śmierci ojca w 1849 r. Niechętny konstytucyjnym ograniczeniom władzy królewskiej, wbrew rządowi i parlamentowi usiłował zachować wpływ na podejmowanie decyzji politycznych. Do ostrych konfliktów dochodziło podczas reform administracji, szkolnictwa wokół spraw wyznaniowych, a zwłaszcza polityki kolonialnej, którą król uważał za swoją wyłączną domenę. Dopiero po kryzysie politycznym w latach 1866-68 Wilhelm uznał zasadę tworzenia rządu mającego poparcie większości parlamentarnej, jednak nadal ingerował w pracę ministerstw. W 1887 r. w Holandii została wprowadzona zmiana konstytucji, nadająca między innymi prawa wyborcze wszystkim mężczyznom płacącym podatki, co było znaczącym krokiem na drodze ustanowienia powszechnego prawa wyborczego. Nie mając męskiego potomka Wilhelm III uzyskał w 1887 r. prawo dziedziczenia tronu po jego śmierci w linii żeńskiej. Ponieważ dziedziczenia władzy przez kobiety nie przewidywała konstytucja Luksemburga, dlatego też po śmierci króla nastąpiło zerwanie unii personalnej pomiędzy Holandią, a tym księstwem, w którym władzę objął daleki krewny Wilhelma książę Adolf z Nassau.
	Wilhelmina (Haga 31.VIII.1880, +pałac Het Loo k.Apeldoorn 28.XI.1962) królowa Holandii 1890-1948* Córka poprzedniego, po którego śmierci została ogłoszona królową Holandii. Do czasu osiągnięcia pełnoletności w 1898 r. regencję w jej imieniu sprawowała matka Emma z książąt zu Waldeck und Pyrmont. Wpływ królowej na życie polityczne w znacznym stopniu ograniczała konstytucja. W 1901 r. Wilhelmina poślubiła księcia meklemburskiego Henryka znanego z licznych miłostek i pociągu da alkoholu. W 1940 r. po napaści Niemiec na Holandię udała się na emigrację do Wielkiej Brytanii. Po zajęciu państwa przez hitlerowców Wilhelmina przebywała na emigracji kierując polityką holenderską. W 1945 r. królowa powróciła do kraju witana entuzjastycznie przez naród, a trzy lata później abdykowała na rzecz córki Juliany.


	® copyright reserved by Michał Czechowski