Rodzina kniaziowska pochodząca od wielkiego księcia litewskiego Giedymina, którego wnuk Konstanty Koriatowicz, książę podolski miał zapewne syna Wasyla właściciela dóbr Czartorysk na Wołyniu. Jego synowie : Iwan, Aleksander i Michał Wasylewicze otrzymali w 1442 r. od wlk.ks.Litwy Świdrygiełły liczne dobra, w tym późniejszą siedzibę rodu Klewań. Wnuk Michała, Aleksander Fiodorowicz (zm.1571) mianowany wojewodą wołyńskim został pierwszym senatorem w rodzie. Jego bratanek Jerzy (zm.1626), starosta łucki, przeszedł z prawosławia na katolicyzm. Syn Jerzego, Mikołaj Jerzy (zm.1662), wojewoda wołyński, przez małżeństwo z księżną Izabelą Korecką znacznie pomnożył swój majątek i zyskał cenne koneksje. Ród Czartoryskich, choć nie mógł się równać z najpotężniejszymi w kraju, ugruntował swój magnacki status, którego dowodziły wysokie stanowiska piastowane przez synów Mikołaja Jerzego. Kazimierz Florian (zm.1674) został w 1673 r. arcybiskupem gnieźnieńskim i prymasem Polski, Michał Jerzy (zm.1692) wojewodą sandomierskim natomiast Jan Karol (zm.1680) podkomorzym krakowskim. Ostatni wymienieni synowie Mikołaja Jerzego byli założycielami dwóch linii rodu : klewańskiej oraz koreckiej. Linia korecka nie dorównywała nigdy znaczeniem i ambicjami klewańskiej, jej najwybitniejszym przedstawicielem był ostatni męski potomek Józef Klemens (zm.1810), który piastował stanowisko stolnika litewskiego. Linia klewańska odgrywała dużą rolę w dziejach Rzeczpospolitej XVIII i XIX w. Syn jej założyciela, Kazimierz (zm.1741), podkanclerzy litewski i kasztelan wileński, w dużym stopniu dzięki zamożnej i ustosunkowanej żonie Izabeli z Morsztynów, położył podwaliny pod potęgę rodu. Ich synowie : Michał Fryderyk (zm.1775), kanclerz wielki litewski i August Aleksander (zm.1782), wojewoda ruski, stali się wraz z mężem ich siostry Konstancji, Stanisławem Poniatowskim, założycielami najważniejszego w XVIII wieku politycznego stronnictwa, "Familii", które gromadziło zwolenników przeprowadzenia reform
w kraju. Członkowie tego stronnictwa zgromadzili ogromną fortunę, stanowiącą ekonomiczną podstawę działalności politycznej, przyczyniło się do tego zwłaszcza małżeństwo Augusta Aleksandra z Marią Zofią z Sieniawskich Denhoffową, która wniosła Czartoryskiemu w posagu między innymi : Sieniawę, Puławy, Międzyrzec, Wilanów, Stołpce. Po śmierci Augusta II "Mocnego" w 1733 r. "Familia" opowiedziała się za ekskrólem Stanisławem Leszczyńskim natomiast jej przeciwnicy obrali pod Warszawą innego władcę, syna zmarłego króla, Augusta III. Skutkiem tego był wybuch wojny domowej, w którą włączyła się Rosja, popierająca kandydaturę Sasa. Po objęciu tronu przez Augusta III "Familia" pogodziła się z dworem królewskim, odgrywając na nim bardzo wpływową rolę, a po pewnym czasie zyskała także poparcie Rosji. W 1744 przywódca "Familii" Kazimierz Poniatowski zabił w pojedynku przywódcę opozycji Adama Tarłę. Czartoryscy oraz Rosja przygotowywali zamach stanu, przyśpieszony śmiercią Augusta III w 1763 r. Jako kandydata do korony desygnowano syna Augusta Czartoryskiego - Adama Kazimierza, jednak tron uzyskał dzięki poparciu carycy Katarzynie II Stanisław August Poniatowski. Część reform postulowanych przez "Familię" uchwalił sejm konwokacyjny w 1764 r. Poprzez małżeństwa swych dzieci, Czartoryscy związali ze sobą najpotężniejsze rody magnackie. Syn Augusta Aleksandra, Adam Kazimierz (zm.1823), generał ziem podolskich, powiększył swój majątek, żeniąc się z posażną Izabelą z Flemmingów. Potomkowie ich synów : Adama Jerzego (zm.1861), słynnego polityka konserwatywnego, twórcy stronnictwa "Hôtel Lambert" oraz Konstantego Adama (zm.1860) żyją do dziś. Działalność polityczną Adama Jerzego z gałęzi sieniawskiej kontynuował jego syn Władysław (zm.1894). Ostatnim potomkiem tej gałęzi, spokrewnionej z rodzinami królewskimi Francji i Hiszpanii jest Adam Karol (ur.1940). Od Adama Konstantego oraz Jerzego Konstantego, dwóch synów młodszego brata Adama Kazimierza, Konstantego Adama pochodzą licznie rozrodzone gałęzie : wielkopolska i pełkińska. Z tej ostatniej pochodził polityk galicyjski i senator II RP Witold Leon (zm.1945).

Rodzina małopolska z ziemi lubelskiej, nazwisko wzięli od przezwiska "Firlej", które nosił ich protoplasta Adam (zm.przed 1409). W XVI w. ród doszedł do wielkiego znaczenia wchodząc w kręgi magnaterii. Prawnuk Adama, Mikołaj (zm.1526) został hetmanem wielkim koronnym a następnie kasztelanem krakowskim, jego syn Piotr (zm.1553) osiągnął stanowisko wojewody lubelskiego, a później ruskiego, natomiast jeden z wnuków Jan (zm.1574) wojewody bełskiego, lubelskiego i ostatecznie marszałka wielkiego koronnego. W kolejnym pokoleniu, najmłodszy syn Jana, Henryk (zm.1626) został w 1624 r. arcybiskupem gnieźnieńskim. W XVII w. kariera Firlejów uległa załamaniu, ród rozpadł się na cztery gałęzie pochodzące od synów marszałka Jana (zm.1574). Firlejowie wymarli najprawdopodobniej w 1 poł. XVIII w., a ostatnimi męskimi przedstawicielami byli Józef Stanisław z gałęzi
z Ogrodzieńca oraz Jakub (zm.przed 1730) z Kamieńca (Odrzykonia). Istniejące obecnie rodziny noszące nazwisko Firlej mogą pochodzić od historycznego rodu magnackiego piszącego się z Dąbrowicy , jednak nie zostało to udokumentowane.

Rodzina pochodząca z ziemi sieradzkiej, nazwisko wzięli od miejscowości Koniecpol. Za ich protoplastę uważany jest Przedbór, starosta kujawski żyjący w drugiej połowie XIV w. Jego wnuk lub syn Jakub z Koniecpola (zm.1430) był wojewodą sieradzkim oraz starostą kujawskim, brał udział w bitwie pod Grunwaldem w 1410 r. W XVI w. nastąpił podział rodu na dwie linie starszą kasztelańską pochodzącą od Mikołaja Przedbora (zm.przed 1587), kasztelana rozpirskiego oraz młodszą hetmańską, której założycielem był brat poprzedniego Stanisław Przedbór (zm.1588), kasztelan sieradzki. Najbardziej znanym przedstawicielem młodszej linii rodu był Stanisław (zm.1646), hetman wielki koronny i kasztelan krakowski, jeden z najwybitniejszych wodzów I Rzeczpospolitej, który w 1637 r. otrzymał od cesarza Ferdynanada III tytuł księcia S.I.R. dla siebie i swojego syna Aleksandra. Ostatnim przedstawicielem rodu był bratanek hetmana Jan Aleksander (zm.1719), wojewoda bracławski i sieradzki.

Rodzina kniaziowska pochodząca od wielkiego księcia litewskiego Giedymina, którego syn Narymunt Giedyminowicz (zm.1348) na chrzcie w 1333 roku przyjął prawosławne imię Gleb. Nazwisko wzięli od zamku Korzec na Wołyniu. Syn Narymunta Patrycy (zm.1383/87), był księciem starodubowskim. Jego dwaj synowie Jerzy i Fiodor pozostali na służbie Moskwy, natomiast trzeci Aleksander Patrikiejewicz (zm.1410) pozostał na Litwie, władał Starodubem i Korcem. Był on właściwym protoplastą kniaziów Koreckich. Jego córka Agrafena wyszła za mąż za Andrzeja księcia możajskiego, szóstego syna wielkiego księcia moskiewskiego Dymitra "Dońskiego". Prawnuki Aleksandra Patrikiejewicza książęta Koreccy, Lew i Aleksander, polegli bezpotomnie w 1519 r. w przegranej bitwie z Tatarami pod Sokalem. Ich bratanek książę Bohusz Fiodorowicz Korecki (zm.1576), wojewoda wołyński ufundował zamki w Winnicy w 1572 r. i Bracławiu w 1550 r. Jego syn Joachim (zm.1612/13) ożenił się z Chodkiewiczówną. Syn Joachima, Samuel (zm.1622) był zięciem hospodara mołdawskiego i prowadził liczne wojny z Turkami. W 1617 wzięty do niewoli, w której przeszedł
na katolicyzm. Po uwolnieniu ufundował w Korcu kościół Franciszkanów. Jego brat Karol Samuel (zm.1633) uciekł z tureckiej niewoli i przez Sycylię, Neapol, Rzym wrócił w 1618 do kraju. Podczas wyprawy z hetmanem Żółkiewskim ponownie wzięty do niewoli został stracony na rozkaz sułtana.
Linia męska książąt Koreckich wygasła w 1651 na jego synu Samuelu Karolu. Oprócz gałęzi polskiej istniała także gałąź moskiewska rodu pochodząca od Siemiona (zm.po 1407) starszego syna Aleksandra Patrikiejewicza Koreckiego, która wygasła w XVI w.

Rodzina małopolska, nazwisko wzięli od miejscowości Lubomierz w Szczyrzyckim. Za protoplastę rodu należy uznać Piotra Lasockiego z Lasocic, Grabia i Lubomierza (zm.1487). Jego trzej synowie : Stanisław (zm.1536), Dymitr (zm.1529) oraz Feliks (zm.1533) stali się założycielami trzech linii rodu, piszących się z Lubomierza, Jawczyc oraz Sławkowic. Dwie pierwsze wygasły już w XVII w., natomiast najmłodsza zapoczątkowana przez Feliksa doszła do znacznego majątku. Twórcą potęgi tej linii rodu był wnuk Feliksa kasztelan małogoski Sebastian (zm.1613), właściciel dóbr Wiśnicz, który w 1595 r. otrzymał od cesarza Rudolfa II potwierdzenie i uznanie nadanego w 1523 r. przez cesarza Karola V jego przodkom dziedzicznego tytułu hrabiowskiego Rzeszy (S.I.R.), jako "hrabia na Wiśniczu". Syn Sebastiana, Stanisław wojewoda i starosta krakowski (zm.1649), otrzymał w 1647 r. od cesarza Ferdynanda III dla siebie oraz swoich trzech synów : Aleksandra Michała (zm.1677), Jerzego Sebastiana (zm.1667) oraz Konstantego Jacka (zm.1663) dziedziczne tytuły książęce Rzeszy (S.I.R.) wraz z tytułem hrabiego z Wiśnicza i Jarosławia. Począwszy od 2 połowy XVII w. ród Lubomirskich rozpadł się na liczne linie i gałęzie, jednak jego przedstawiciele stale pozostawali w kręgach magnaterii. Na początku XVIII w. odziedziczyli ogromne dobra wchodzące w skład ordynacji ostrogskiej. Jednym z najwybitniejszych przedstawicieli rodu był marszałek wielki koronny i hetman polny Jerzy Sebastian (zm.1667), zdolny dowódca w okresie "potopu szwedzkiego", który pozostając w opozycji do dworu, skazany na banicję wywołał w 1665 r. rokosz przeciw królowi Janowi II Kazimierzowi.

Rodzina wielkopolska, nazwisko wzięli od miejscowości Małachowice w ziemi łęczyckiej. Pierwszym znanym przedstawicielem rodu był Bartłomiej z Małachowic i Modlnej (zm.1433). W początkach XVII w. rozpadli się na dwie gałęzie : magnacką z Bąkowej Góry i Rozprzy, pochodzącą
od Aleksandra Teodora (zm.1629) oraz starszą szlachecką, której protoplastą był brat Aleksandra, Rafał Mikołaj (zm.1664). W końcu XVII w. przedstawiciel pierwszej z wymienionych gałęzi Stanisław (zm.1699) został wojewodą kaliskim, a następnie poznańskim. Znaczenie rodu umocnił jego syn
Jan (zm.1762), który osiągnął w 1746 r. stanowisko kanclerza wielkiego koronnego. Jego czterej synowie podzielili się odziedziczonym po ojcu majątkiem, a dwaj z nich : Mikołaj (zm.1784) oraz Antoni (zm.1796) założyli kolejne dwie odnogi rodu. Ich brat Stanisław (zm.1809) wyróżnił się jako marszałek sejmu 4-letniego z lat 1788-92, który uchwalił konstytucję 3 maja. W XIX w. ród Małachowskich znacznie zubożał, by wymrzeć w początkach następnego stulecia wraz ze śmiercią Gustawa Sędziwoja (zm.ok.1911).

Rodzina małopolska, gałąź morawickiej linii rodu TOPORCZYKÓW. Nazwisko wzięli od miejscowości Ossolin w ziemi sandomierskiej. Pochodzili od kasztelana wiślickiego Jana z Ossolina, Balic i Goźlic (zm.1396). Na przełomie XV i XVI w. ród podzielił się na trzy linie, założone przez braci : Jana (zm.1504), Prokopa (zm.przed 1532) i Pawła (zm.po 1534), synów Andrzeja z Ossolina, Balic i Goźlic, a prawnuków protoplasty Jana. Jako pierwsza na wnukach Jana, Samuelu i Andrzeju wygasła w 1 poł. XVI w. starsza linia rodu. Linia średnia odziedziczyła drogą małżeństw dobra na Podlasiu, mocno rozrodzona, na przestrzeni XVII i XVIII w. rozpadła się na liczne gałęzie. Do większego znaczenia doszła dopiero w XVIII w. za sprawą podskarbiego wielkiego koronnego Franciszka Maksymiliana (zm.1756), stronnika królów Augusta II "Mocnego", a później Stanisława Leszczyńskiego, który
w 1736 r. uzyskał tytuł księcia i para Francji. Przedstawiciele młodszej linii rodu już w XVI w. znajdowali się w kręgu magnaterii. Olbrzymią fortunę zgromadził wojewoda sandomierski Zbigniew (zm.1623), znacznie powiększoną przez jego synów : Krzysztofa (zm.1645), Maksymiliana (zm.1655) oraz Jerzego (zm.1650). Pierwszy z nich także wojewoda sandomierski był właścicielem dóbr Ujazd koło Opatowa w ziemi sandomierskiej, gdzie ufundował wspaniałą rezydencję nazwaną Krzyżtopór. Ostatni z nich był wybitnym dyplomatą za czasów panowania Wazów i uzyskał tytuł kanclerza wielkiego koronnego. Średni Maksymilian był ojcem kilkanaściorga dzieci pochodzących z dwóch małżeństwa, a jednocześnie przodkiem Józefa Kajetana Piotra Maksymiliana (zm.1826) ostatniego przedstawiciela tej linii rodu, pisarza, badacza literatury i działacza kulturalnego epoki oświecenia, który ufundował w 1817 r. we Lwowie Zakład Narodowy im.Ossolińskich.

Rody ruskie wywodzące się prawdopodobnie od udzielnych książąt turowsko-pińskich z dynastii Rurykowiczów. Według niektórych historyków byli potomkami Korybuta Olgierdowicz księcia nowogrodzko-siewierskiego. Ostrogscy którzy wzięli nazwisko od miejscowości Ostróg nad Horyniem na Wołyniu byli od XVI w. jednym z najważniejszych rodów magnackich Rzeczypospolitej. Opiekunowie prawosławia i fundatorzy licznych cerkwi w swoich dobrach. Przeciwnicy unii brzeskiej i przywódcy polityczni dyzunitów. Na początku XVII w. ostatni męski potomek rodu książę Janusz Ostrogski (zm.1620) stworzył dla uświetnienia potęgi swojego rodu ordynację ostrogską, która po jego śmierci przeszła w ręce spokrewnionych z nimi książąt Zasławskich. Książęta Zasławscy stanowili młodszą gałąź rodu Ostrogskich pochodzącą od księcia Jerzego (zm.ok.1500) młodszego syna księcia Wasyla Fiodorowicza Ostrogskiego. Nazwisko wzięli od leżącej na Wołyniu miejscowości Zasław (Izjasław). Po wygaśnięciu rodu Ostrogskich stali się spadkobiercami ich ogromnej fortuny. Zasławscy wymarli w końcu XVII w., a ostatnim męskim przedstawicielem rodu był książę Aleksander Janusz (zm.1682).

Rody litewskie, pochodzący od Ostika, Ościka (Krystiana) z Kiernowa, który należał do najwybitniejszych dostojników za rządów na Litwie wielkiego księcia Witolda. Był ona najprawdopodobniej synem bojara Syrpucia oraz uczestnikiem podpisania w 1413 r. aktu unii horodelskiej. Wówczas arcybiskup gnieźnieński Mikołaj Trąba przyjął go do swojego herbu. Jego dwaj synowie : Radziwiłł i Stanisław (Stanko) stali się protoplastami dwóch możnych bojarskich rodów litewskich Radziwiłłów i Ostików (Ościków). Właściwym protoplastą rodu był Radziwiłł, którego potomkowie przyjęli jego imię jako nazwisko. Radziwiłł Ostikowicz był w 1452 r. zamieszany w zamach mający na celu usunięcie z tronu wielkoksiążęcego Kazimierza Jagiellończyka. Pozbawiony wszelkich godności, a następnie przywrócony do łask został kolejno wojewodą trockim, marszałkiem ziemskim i ostatecznie kasztelanem wileńskim. Jego syn Mikołaj (zm.1509) znacznie powiększył dobra odziedziczone po ojcu, wszedł do ścisłej elity panów rady Wielkiego Księstwa Litewskiego zostając wojewodą wileńskim i kanclerzem wielkim litewskim. Jego trzej synowie Mikołaj (zm.1521), Jan Mikołaj (zm.1522) oraz Jerzy (zm.1541) założyli trzy linie rodu : z Goniądza i Medeli, z Nieświeża, Klecka i Ołyki oraz z Birż i Dubinek. W 1515 r. wojewoda wileński i kanclerz wielki litewski Mikołaj Radziwiłł otrzymał od cesarza Maksymiliana I tytuł księcia S.I.R. (Sacrum Imperium Romanum) na Goniądzu i Medelach
z dziedziczeniem przez potomków. W 1547 r. cesarz Ferdynand I nadał Mikołajowi "Czarnemu" (zm.1565) oraz Mikołajowi "Rudemu" (zm.1584) tytuły książąt S.I.R. (Sacrum Imperium Romanum) na Nieświeżu i Ołyce oraz Birżach i Dubinkach. Wspomniani dwaj ostatni przedstawiciele rodu odgrywali duże znaczenie na Litwie za panowania króla Zygmunta II Augusta, będąc krewnymi jego żony Barbary Radziwiłłówny. Najwcześniej bo już w drugim pokoleniu na Janie (zm.1542) podczaszym litewskim i staroście żmudzkim wygasła linia z Goniądza i Medeli. W 1669 r. wygasła kolejna linia rodu Radziwiłłów pisząca się z Birż i Dubinek. Ostatnim jej przedstawicielem był Bogusław, który wraz ze stryjecznym bratem Januszem (zm.1655) zdradził króla Jana II Kazimierza i w 1655 r. w czasie tzw. "potopu" sprzymierzył się ze Szwedami przeciw Rzeczpospolitej. Przedstawiciele średniej linii z Nieświeża, Klecka i Ołyki kontynuowali ród Radziwiłłów. Trzej synowie kanclerza wielkiego litewskiego Mikołaja "Czarnego", Mikołaj Krzysztof "Sierotka", Albrycht oraz Stanisław byli protoplastami kolejnych linii : nieświeskiej, starszej kleckiej oraz ołyckiej. W 1586 r. założyli oni w swoich dobrach rodowych ordynacje, które miały być dziedziczone przez ich potomków. Po wygaśnięci linii ołyckiej w 1656 r. oraz kleckiej w 1690 r. ich dobra odziedziczyli członkowie linii z Nieświeża. Pośród jej przedstawicieli najbarwniejszymi postaciami byli głośni dziwacy książęta Michał Kazimierz "Rybeńko" (zm.1762) oraz jego syn Karol Stanisław "Panie Kochanku" (zm.1790). Wraz ze śmiercią w 1813 r. bratanka Karola Stanisława, księcia Dominika Hieronima linia nieświeska utraciła prawa do ordynacji. Syn zmarłego Aleksander Dominik (zm.1859) jako urodzony przed ślubem swoich rodziców został pozbawiony tytułu oraz wyłączony z możliwości dziedziczenia dóbr ojcowskich. Jego potomkowie potwierdzeni w tytule książęcym w Austrii tworzyli tzw. gałąź galicyjską wygasłą w 1938 r. Ordynacje nieświeską i ołycką przejęli przedstawiciele młodszej linii kleckiej pochodzącej od księcia Dominika Mikołaja (zm.1697), wnuka Krzysztofa Mikołaja "Sierotki" założyciela nieświeskiej linii rodu. W ten sposób wszystkie trzy ordynacje Radziwiłłów dostały się we władanie jednej linii rodu, reprezentowanej przez synów wojewody wileńskiego księcia Mikołaja Hieronima, Ludwika Mikołaja (zm.1830) z Klecka oraz Antoniego Henryka (zm.1832) z Nieświeża i Ołyki. Potomkowie tego ostatniego dali początek gałęzi zwanej "ordynacką", w której posiadaniu oprócz trzech dawniejszych ordynacji nieświeskiej, kleckiej i ołyckiej pozostawały także dwie nowopowstałe : przygodzicka i dawidgródecka. Oprócz wspomnianej gałęzi "ordynackiej" od młodszej linii kleckiej pochodziły mniej utytułowane gałęzie rodu : z Szydłowca i Połoneczki oraz ze Zdzięcioła, Berdyczowa i Żyrmunów. Ród Radziwiłłów wydał w dobie I Rzeczpospolitej wielu sławnych dygnitarzy, senatorów, ministrów oraz hetmanów. W latach rozbiorów jego przedstawiciele czynnie uczestniczyli w walkach narodowowyzwoleńczych, w okresie
II Rzeczpospolitej brali udział w rządzeniu państwem zasiadając w sejmie i senacie. W latach 90-tych Anna Radziwiłł (ur.1939) z linii z Szydłowca i Połoneczki była wiceministrem Edukacji Narodowej, a jej kuzyn Konstanty Mikołaj (ur.1958) jest prezesem Naczelnej Izby Lekarskiej.

Rodzina kniaziowska pochodząca od wielkiego księcia litewskiego Giedymina. Protoplastą rodu był jego prawnuk Sanguszko (Siemion) Fiodorowicz książę ratneński, syn Fiodora Olgierdowicza, brata Władysława Jagiełły, którego potomkowie przyjęli jego imię jako nazwisko. Pierwotnie dobra Sanguszków znajdowały się na Wołyniu. Z czasem nabyli oni nowe na Podolu i w Małopolsce (Lubartów, Tarnów). Na przełomie XV i XVI w. ród podzielił się na dwie główne linie : koszyrska, zapoczątkowana przez Aleksandra Sanguszkowicza (zm.po 1491), wygasłą w 1653 r. oraz istniejącą po dziś dzień kowelską założoną przez jego młodszego brata Michała (zm.po 1511). Do najwybitniejszych przedstawicieli linii koszyrskiej należał hetman polny litewski Roman (zm.1571) uczestniczący w kolejnych wojnach z Moskwą. Jego starszy brat Dymitr (zm.1554) był tragicznym bohaterem i ofiarą głośnej awantury obyczajowej, walki o rękę dziedziczki ogromnej fortuny magnackiej księżniczki Halszki Ostrogskiej. Z linii kowelskiej rodu pierwszą wybitniejszą postacią był Paweł Karol (zm.1750), który na skutek drugiego małżeństwa zawartego z Marianną Lubomirską stał się prawdziwym potentatem oraz właścicielem Zasławia, Tarnowa, Ćmielowa i Lewartowa (Lubartowa). W 1720 r. po bezpotomnej śmierci brata żony Aleksandra Dominika Lubomirskiego objął w imieniu małoletniego syna Janusza Aleksandra zarząd ordynacji ostrogskiej. Paweł Karol zasłynął jako doskonały gospodarz swoich rozległych dóbr oraz dobrodziej Lewartowa przemianowanego przez niego na Lubartów. Najstarszy syn poprzedniego Janusz Aleksander (zm.1775) był ostatnim właścicielem ordynacji ostrogskiej. Utracjusz i hulaka przez większą część życia zajmował się trwonieniem odziedziczonego po ojcu majątku. W 1753 r. zawarł w Kolbuszowej tzw. "transakcję kolbuszowską", na mocy której dobra ordynacji przeszły w ręce licznych wierzycieli, wśród których byli przedstawiciele rodów magnackich : Lubomirskich, Czartoryskich, Sapiehów, Potockich. Bratanek Janusza Aleksandra, książę Eustachy Erazm (zm.1844) odznaczył się jako wojskowy. W latach 1780-86 służył w armii francuskiej, był posłem na Sejm Czteroletni 1788-92, brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1792 r., powstaniu kościuszkowskim 1794 r. oraz kampanii napoleońskiej przeciw Rosji w 1812 r. Jego starszy syn Roman Stanisław (zm.1881) był jedną z bardziej znanych postaci wśród arystokracji polskiej swoich czasów. Uczestnik powstania listopadowego 1830-31, dostawszy się do niewoli rosyjskiej zagrożony karą śmierci został ostatecznie skazany na zesłanie na Syberię, które zamienił na służbę w armii rosyjskiej
w czasie walk na Kaukazie. Po powrocie z zesłania w 1845 r. osiadł na stałe w Sławucie na Wołyniu i poświęcił się działalności gospodarczej. Zrobił wiele dla uprzemysłowienia miasteczka, założył fabrykę sukna i hodowlę koni arabskich, opiekował się literaturą i sztuką, zgromadził wielkie zbiory książek i obrazów. Jego młodszy brat książę Władysław Hieronim (zm.1870) mieszkał stale w Gumniskach pod Tarnowem w Galicji. Zajmował się głównie gospodarką w swoich posiadłościach, rozwijając w nich ośrodki wytwórczości i handlu. Udzielał się także w życiu politycznym jako poseł na sejm galicyjski i członek Izby Panów. Był jednym z założycieli i w latach 1854-69 prezesem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych w Krakowie. Z synów Władysława Hieronima należy wymienić Romana Damiana (zm.1917), ordynata zasławskiego i kolekcjonera dzieł sztuki, zamordowanego w Sławucie przez zrewolucjonizowane bandy bolszewickie oraz Eustachego Stanisława (zm.1903), polityka, marszałka sejmu galicyjskiego w latach 1890-95 oraz namiestnika Galicji w latach 1895-98. Obecnie jedynym żyjącym przedstawicielem rodu Sanguszków jest prawnuk Eustachego Stanisława, Paweł (ur.1973).

Litewski ród magnacki, którego protoplastą został uznany pisarz hospodarski Semen Sopiha (Sapacz) wspomniany w latach 40-tych XV w. Kolebką rodu była Smoleńszczyzna. Bohdan (zm.po 1511) i Iwan (Iwaszko) (zm.1517/19), dwaj synowie Semena stali się założycielami dwóch głównych linii rodu : siewierskiej (czerejskiej) oraz kodeńskiej. Twórcą potęgi rodu Sapiehów był przedstawiciel linii siewierskiej kanclerz wielki litewski, Lew Sapieha (zm.1633). Poprzez doskonałe gospodarowanie odziedziczonymi dobrami, świeżymi nadaniami królewskimi i odpowiednimi mariażami z rodzinami Chodkiewiczów, Hlebowiczów i Połubińskich, Sapiehowie pod rządami Lwa stali się jednym z najpotężniejszych rodów magnackich Rzeczypospolitej. Ponieważ synowie kanclerza, Jan Stanisław (zm.1635), Krzysztof Mikołaj (zm.1631) oraz Kazimierz Leon (zm.1656) nie pozostawili potomków cała fortuna przeszła w ręce hetmana wielkiego litewskiego Pawła Jana (zm.1665) i jego synów Kazimierza Jana Pawła (zm.1720), Benedykta Pawła (zm.1707), Franciszka Stefana (zm.1686) oraz Leona Bazylego (zm.1686). Dwaj najstarsi doprowadzili do koncentracji w swoich rękach praktycznie wszystkich ważniejszych urzędów w Wielkim Księstwie Litewskim, co doprowadziło do wybuchu niezadowolenia społecznego. Potęga Sapiehów została złamana w wyniku rozegranej w 1700 r. krwawej bitwie pod Olkiennikami, kiedy to ich prywatne wojska uległy połączonym siłom innych litewskich rodów magnackich pod przewodnictwem Ogińskich. W XVIII w. przedstawiciele siewierskiej linii rodu usiłowali bezskutecznie odzyskać utracone wpływy. Podczas toczącej się w latach 1700-21 wojny północnej Sapiehowie stanęli w większości po stronie Stanisława Leszczyńskiego wspomaganego przez króla Szwecji Karola XII. Ponownie udzielili mu poparcia podczas podwójnej elekcji w 1733 r. Liczni członkowie rodu brali aktywny udział w wydarzeniach konfederacji barskiej z lat 1768-72. Jeden z przedstawicieli kodeńskiej linii rodu Kajetan Michał (zm.1771) poległ w bitwie z wojskami rosyjskimi pod Lanckoroną. W czasie obrad Sejmu Wielkiego większość Sapiehów, z wyjątkiem Kazimierza Nestora (zm.1798), pozostała sceptyczna wobec projektów konstytucji. Podkreśleniem świetności rodu było uzyskanie tytułu książęcego. W 1700 r. Michał Franciszek Sapieha z linii siewierskiej otrzymał od cesarza Leopolda I tytuł księcia S.I.R. (Sacrum Imperium Romanum), który wygasł jednak już w roku nadania. W 1768 r. sejm polski w uznaniu zasług oraz potęgi rodu przyznał tytuł książęcy dla wszystkich jego przedstawicieli. Do 1795 r. ród Sapiehów wydał licznych dygnitarzy piastujących ważne stanowiska w państwie między innymi : 41 wojewodów, 14 kasztelanów, 4 hetmanów wielkich, 2 hetmanów polnych oraz 3 kanclerzy wielkich. W okresie rozbiorów utraciwszy wpływy polityczne Sapiehowie nadal posiadali ogromne majątki, dzięki którym mogli działać w zmienionych realiach. Do ciekawszych postaci tego okresu należeli : podróżnik i geolog Aleksander Antoni (zm.1812), założyciel Akademii Rolniczej w Dublanach, właściciel Krasiczyna Leon Ludwik (zm.1878) oraz powstaniec listopadowy Eustachy Kajetan (zm.1860). W chwili uzyskania autonomii galicyjskiej wielu członków rodu powróciło do działalności politycznej, działając w ramach nie tylko Sejmu Krajowego, ale także władz centralnych we Wiedniu. Do najwybitniejszych polityków 2 połowy XIX w. należeli między innymi dwaj przedstawiciele gałęzi krasiczyńskiej kodeńskiej linii rodu Adam Stanisław (zm.1903) oraz jego syn Władysław Leon (zm.1920). W okresie międzywojennym z wyróżniają się dwie postacie : minister spraw zagranicznych II Rzeczpospolitej Eustachy Kajetan (zm.1963) oraz kardynał i arcybiskup krakowski Adam Stefan (zm.1951). W czasie II wojny światowej liczni przedstawiciele rodu zostali zmuszeni do opuszczenia kraju. Wielu Sapiehów poległo, a do najciekawszych postaci polskiego ruchu oporu należał delegat AK na Węgrzech, Andrzej Józef (zm.po 1945). Obecnie żyjący członkowie rodu przebywają na stałe poza granicami kraju. Z obu linii żyje około 20 osób.

Rodzina małopolska, nazwana tak od dóbr Sobieszyn nad Wieprzem leżących koło Ryk w województwie lubelskim. Pierwszym znanym przedstawicielem rodu był Mikołaj z Sobieszyna, Radoryża, Lędu i Ułęża (zm.po 1480). Jego dwaj prawnukowie Stanisław (zm.1581) i Jan (zm.1564) stali się założycielami dwóch gałęzi rodu : starszej oraz młodszej szlacheckiej. Pierwsza z nich rzekomo wygasła w połowie XIX w., jednak nie wykluczone, że jej przedstawiciele mogą żyć do dzisiaj. Druga gałąź Sobieskich wygasła w linii męskiej w 1737 r., zdobyła liczne majątki głównie na kresach Rzeczpospolitej dzięki którym weszła w krąg magnaterii, by w 2 połowie XVII w. za sprawą Jana III (zm.1696) stać się rodziną królewską. Z tej gałęzi Marek (zm.1605) został kolejno kasztelanem, a później wojewodą lubelskim. Jego syn Jakub (zm.1646) osiągnął najwyższe senatorskie stanowisko
w I Rzeczpospolitej, kiedy w roku swojej śmierci został mianowany kasztelanem krakowskim. Jego dwaj synowie Marek (zm.1652) oraz Jan (zm.1696) odznaczyli się w licznych w XVII w. walkach z Tatarami, Turkami, Moskwą i Kozakami. Pierwszy z nich został zamordowany po przegranej bitwie pod Batohem w czasie powstania Chmielnickiego, natomiast drugi piął się po szczeblach kariery wojskowej, zostając kolejno : chorążym i marszałkiem wielkim koronnym, hetmanem polnym, a następnie wielkim koronnym, aby w 1674 r. osiągnąć godność królewską pod imieniem Jana III. Jego trzej synowie Jakub Ludwik, a właściwie Ludwik Henryk Jakub (zm.1737), Aleksander Benedykt Stanisław (zm.1714) oraz Konstanty Władysław (zm.1726) byli ostatnimi przedstawicielami odnogi królewskiej, magnackiej gałęzi rodu Sobieskich. Pierwszy z nich będąc szwagrem cesarza Leopolda I począwszy od 1691 r., aż do swojej śmierci w 1737 r. sprawował z jego ramienia rządy w księstwie oławskim na Dolnym Śląsku. W czasie toczącej się w latach 1700-21 wielkiej wojny północnej zgłosił pretensje do tronu polskiego, występując przeciw Augustowi II. Uwięziony przez Sasów przebywał w latach 1704-06 jako więzień stanu w zamkach Plleissenburg i Königstein. W 1717 r. pogodził się z królem polskim, odzyskał utracone dobra rodowe, wrócił do kraju i osiadł w Żółkwi.

Rodzina małopolska, gałąź morawickiej linii rodu TOPORCZYKÓW. Nazwisko wzięli od zamku Tenczyn (Tęczyn) leżącego koło miejscowości Rudno w ziemi krakowskiej. Fundatorem zamku był kasztelan krakowski Nawój "Pękawka" z Morawicy (zm.1331) wpływowy możnowładca za czasów króla Władysława I "Łokietka". Jego najstarszy syn Andrzej (zm.1368), wojewoda krakowski jako pierwszy zaczął pisać się "z Tęczyna" i był założycielem rodu. Potomkowie Andrzeja posiadali ogromny majątek i pełnili ważne urzędy w państwie za czasów Jagiellonów w tym także najwyższe kasztelanów krakowskich. Byli nimi syn Andrzeja, Jan (zm.1405), wnuk tego Jana także Jan (zm.1470), jego wnuk Andrzej "Pępek" (zm.1536) oraz inny wnuk także Andrzej (zm.1561). Na początku XIV w. z rodu Tęczyńskich wyodrębniła się gałąź z Rabsztyna, wygasla sto lat później, w 2 połowie XIV w. gałąź
z Kraśnika, a z niej na początku XVI w. gałąź z Konińskiej Woli (Końskowoli). Ta ostatnia odziedziczyła wszystkie majątki Tęczyńskich i wygasła w 1637 r. wraz ze śmiercią wojewody krakowskiego Jana Magnusa.


CZARTORYSCY	OSSOLIŃSCY	SOBIESCY
FIRLEJOWIE	OSTROGSCY, ZASŁAWSCY	TARNOWSCY, MELSZTYŃSCY, JAROSŁAWSCY
KONIECPOLSCY	POTOCCY	TĘCZYŃSCY
KORECCY	RADZIWIŁŁOWIE, OSTIKOWIE	TOPORCZYCY (TOPOROWIE)
LUBOMIRSCY	SANGUSZKOWIE	ZAMOYSCY
MAŁACHOWSCY	SAPIEHOWIE	ZBARASCY


	® copyright reserved by Michał Czechowski